Jan (apostoł)
Znaczenie imienia: Jahwe jest łaskaw
Fakty biblijne
Był żydowskim rybakiem z Galilei, znad Morza Galilejskiego, synem Zebedeusza, razem ze swoim bratem Jakubem [Mat. 4,21]. Został imiennie powołany przez Jezusa by pójść za nim, co też niezwłocznie uczynił, zostawiając dotychczasowe zajęcie [Mat. 4,22].
Prawdopodobnie Jan był młodszym z braci, o czym możemy wnioskować np. z tego, że Jan jest przedstawiany jako brat Jakuba, a nie odwrotnie [np. Mat. 4,21; Mk 5,37]
Wraz z Piotrem (pierwotnie Szymonem) i jego bratem Andrzejem, Jan uczestniczył z Jakubem w pierwszych wydarzeniach publicznej służby Jezusa, np. w uzdrowieniu opętanego w synagodze oraz teściowej Piotra w Kafarnaum [Mk 1,21-34].
Zapewne cała czwórka znała się wcześniej i pracowała razem, gdyż w Łuk. 5,10 nazywani są towarzyszami.
Janowi i Jakubowi Chrystus nadał przydomek Boanerges (Synowie Gromu) [Mk 3,17]
Historia w której chcą spalić wioskę Samarytańską za to, że odmówiła gościny Jezusowi [Łuk. 9,49-55], pomaga zrozumieć dlaczego. Pan Jezus zgromił ich za posiadanie niewłaściwego ducha zatracania ludzi.
Ewidentnie Jan, bardzo kochał Jezusa i okazywał jako uczeń wielką, wręcz zazdrosną gorliwość o swojego mistrza, np. mówiąc Jezusowi, że zabraniał wypędzać demony w imieniu Jezusa komuś spoza grona apostołów [Mk 9,38].
Oddanie dla Jezusa okazywała także ich matka, którą widzimy, wśród kobiet zgromadzonych, pod krzyżem [Mat 27,56].
Jan był w gronie trzech najbliższych apostołów Pańskich, którzy z wyboru Jezusa towarzyszyli mu przy wskrzeszeniu córki Jaira [Łuk. 8, 49], na Górze Przemienienia [Łuk. 9, 28] oraz w ogrodzie Getsemane [Mat. 26, 37], przed ukrzyżowaniem.
To Jan wraz z Jakubem zostali zaproponowani przez swoją matkę jako kandydaci do zajęcia miejsca po prawicy i lewicy, w Jego nadchodzącym królestwie [Mat. 20,20-21], co świadczy o ich znaczącej roli wśród apostołów.
Tą samą prośbę Jan i Jakub przedstawili także osobiście Jezusowi, słysząc od Niego tą samą odpowiedź [Mk 10,35-40], która pobudziła ich do deklaracji, że mogą wypić kielich Jezusa i być ochrzczeni jego chrztem. Trudno powiedzieć, czy rozumieli wtedy, że mowa była o ich gotowości do męczeńskiej śmierci, która miała nastąpi po śmierci Jezusa.
Jan wraz z 3 innymi apostołami (Piotrem, Jakubem i Andrzejem), występuje w historii z mową Jezusa o przyszłym zburzeniu świątyni, po której zadają Jezusowi pytania: kiedy się to stanie i jaki będzie znak [Mk 13,3]
Jan wraz z Piotrem był odpowiedzialny za przygotowanie wieczerzy Paschalnej przed męczeńską śmiercią Chrystusa [Łuk. 22,8]. Ten duet najbliższych apostołów Jezusa (Piotr i Jan) przewija się często przy wydarzeniach, związanych ze śmiercią i zmartwychwstaniem Pana, a także wspólną służbą dla wczesnego kościoła.
Jan, w czasie kiedy pisał Ewangelię nazwana jego imieniem, był już duchowo innym człowiekiem.
W Ewangelii Jana mowa jest o miłości Bożej do ludzi i o odwzajemnianiu tej miłości przez człowieka ponad 30 razy, tyle co w pozostałych 3 Ewangeliach (tzw. synoptycznych) łącznie.
Tego przemienionego Jana, Jezus zapewne nie nazwałby Synem Gromu.
W Ewangelii Jana okazuje on wielką skromność, nie używając ani razu swojego imienia.
Łatwo wywnioskować, że określenia: „uczeń, którego miłował Jezus”, „uczeń znany arcykapłanowi” oraz „inny uczeń” odnoszą się właśnie do Jana
To Jan, jako „uczeń, którego miłował Jezus”:
- jest do Niego przytulony przy Ostatniej Wieczerzy [Jan 13,23] i pyta na prośbę Piotra kto jest tym kto wyda Mistrza [Jan 13,24-25]
- otrzymuje pod krzyżem zadanie zaopiekowania się matką Jezusa, po Jego śmierci [Jan 19,26-27]
- jest obok Piotra, jednym z dwóch uczniów, którym Maria Magdalena sprawozdaje o zniknięciu ciała Jezusa [Jan 20,2]
- nad Morzem Tyberiadzkim, po śmierci Jezusa, łowi ryby z innymi z apostołów, rozpoznaje Go, jako Pana i mówi o tym Piotrowi [Jan 21,7]
- nad Morzem Tyberiadzkim, po śmierci Jezusa, idzie za Mistrzem, który rozmawia z Piotrem i ponownie nadaje Piotrowi godność apostoła, mówiąc mu trzykrotnie „Paś owieczki moje” [Jan 21,20]
- jest przedmiotem zainteresowania jego dalszymi losami, ze strony Piotra [Jan 21, 21-23]
- jasno mówi, że jest autorem świadectwa zawartego w tej Ewangelii [Jan 21,24]
Jan, jako „uczeń, znany arcykapłanowi” wprowadza Piotra na dziedziniec pałacu arcykapłana po pojmaniu Jezusa w Getsemane [Jan 18,15-16]
Jan był najprawdopodobniej młodszy od Piotra, co możemy wnioskować z faktu, że kiedy obaj biegli do grobu, Jan przybiegł pierwszy [Jan 20,4-8], jednakże prawdopodobnie przez szacunek do starszego z apostołów, czekał nas Piotra, i wszedł do grobu dopiero za Piotrem.
Po wniebowstąpieniu Jezusa i powołaniu przez Boga apostoła Pawła, Jan nazwany jest jednym z filarów wczesnego kościoła [Gal 2,9].
W Dziejach Apostolskich, widzimy Jana, jako aktywnego lidera wczesnego kościoła. Towarzyszy Piotrowi w czasie wizyty w świątyni i uzdrowieniu chromego od urodzenia [Dz. Ap. 3], wraz z Piotrem zostaje aresztowany i stawiony przed Radą Najwyższą, składając odważnie świadectwo [Dz.Ap. 4, 13]
Wraz z Piotrem, Jan zostaje wysłany przez apostołów do Samarii, by tam zwiastować Ewangelię [Dz. Ap. 8,14].
Ostatnia biblijną wzmianką o apostole Janie jest jego świadectwo w księdze Objawienia, że jest współuczestnikiem ucisku braci i że znalazł się na wyspie Patmos z powodu zwiastowania Słowa Bożego i świadczenia o Jezusie [Obj. 1,9]. Wszystko wskazuje na to, że został zesłany na tą wyspę przez rzymskie władze, by odseparować go od społeczności wiernych, jako jednego z najważniejszych liderów wczesnego kościoła, by nie mógł pomagać w jego rozwoju.
Apostoł Jan jest autorem kilku ksiąg biblijnych Nowego Testamentu:
- Ewangelii Jana
- I, II, III Listu Jana
- Objawienia (Apokalipsy)
Wersety biblijne
Mat. 4,21-22; 20,20-21; 26, 37; 27,56; Mk 1,21-34; 3,17; 5,37; 9,38; 10,35-40; 13,3; Łuk. 5,10; 8, 49; 9,28.49-55; Jan 13,23-25; 18,15-16; 19,26-27; 20,2-8; 21,7-24; Dz. Ap. 3; 4,13; 8,14; Gal 2,9; Obj. 1,9