Jakub Alfeuszowy (apostoł)
Znaczenie imienia: pięta
Fakty biblijne
Syn Alfeusza – jeden z 12 apostołów.
Jakub jest to imię pochodzenia hebrajskiego, od słowa aqeb (pięta), lub skrót aramejskiego słowa ja’aqob’el (niech Bóg ochrania).
Zapis biblijny nie sprawozdaje o jego życiu, sprzed powołania przez Jezusa.
Jest jednym z pięciu apostołów, o których żaden Ewangelista nie sprawozdaje, że został imiennie powołany przez Jezusa.
Prawdopodobnie był w gronie wielu uczniów, którzy towarzyszyli Chrystusowi w początkowym okresie jego działalności.
W Ewangelii Łukasza 6,12-16 czytamy, że w pewnym momencie Jezus po nocy spędzonej na modlitwie, wybrał z grona swoich uczniów, dwunastu szczególnych, których nazwał apostołami, a którzy wg Ewangelii Marka mieli być z nim i mieli zwiastować Ewangelię [Mk 3, 13-19].
Historia z nocną modlitwą jest piękna nauką od Mistrza, by ważne życiowe decyzje poprzedzone były intensywną modlitwą.
W ten sposób uczeń Jakub (syn Alfeusza), z wyboru Jezusa, znalazł się w gronie dwunastu.
Do końca zapisów Ewangelii, apostoł ten nigdy nie występuje w żadnej historii indywidualnie. Widzimy go tylko na listach zawierających spis imion apostołów [Mat. 10,2-4; Mk 3,16-19, Łuk. 6,14-16]. Znajduje się także na liście imion apostołów w Dz. Ap. 1,13.
Warto wspomnieć, że w gronie apostołów był jeszcze drugi Jakub, syn Zebedeusza [Mat. 4,21],
W tekstach biblijnych nie zawsze tych dwóch Jakubów jest rozróżnionych imieniem swojego ojca, a dodatkową trudnością identyfikacyjną jest to, że ap. Paweł opisuje, że spotkał się oprócz apostoła Piotra (Kefasa) także z apostołem Jakubem, nazywając go bratem Pańskim [Gal 1,19]. W Mat 13,55 wymienionych jest 4 braci Jezusa: w tym jeden o imieniu Jakub, a pozostali to Józef (Jozes w Mk 6,3), Szymon i Juda.
Na bazie danych biblijnych, nie da się jednoznacznie rozstrzygnąć, czy apostoł Jakub, syn Alfeusza [Mk 3,18], i apostoł Jakub brat Pański [Gal 1,19], to ta sama osoba, gdyż obaj w Biblii są nazwani apostołami.
Nie jest jednak możliwe, żeby Jakub, nazywany bratem Pańskim [Gal 1,19] był w gronie 12 apostołów, przed śmiercią Jakuba, syna Zebedeusza, gdyż na wszystkich listach z imionami 12 apostołów jest dwóch Jakubów, a nie trzech.
Pozostają więc dwie możliwości: Albo apostoł Jakub syn Alfeusza i apostoł Jakub brat Pański [Gal. 1,19] to ta sama osoba, albo Jakub brat Pański uzupełnił grono 12 apostołów po śmierci apostoła Jakuba - syna Zebeduesza.
W opisach biblijnych występuje też Jakub Mniejszy [Mk 15,40], brat Jozesa, którego matka miała na imię Maria, nie jest jednak przedstawiony w tym tekście jako apostoł, ani nie jest jasne czy Maria, o której tu mowa to Maria, matka Pana Jezusa (która wg Mk 6,3 miała synów o imionach Jakub i Jozes, Juda, Szymon - którzy byli braćmi Pana Jezusa).
Wśród kobiet stojących pod krzyżem Jezusa, wymienione są dwie, a w Ewangelii Jana nawet trzy Marie:
- Maria Magdalena i Maria matka Jakuba i Józefa - [Mat 27,56]
- Maria Magdalena i Maria matka Jakuba Mniejszego i Jozesa – [Mk 15,40]
- Maria – matka Jezusa, Maria, żona Kleofasa (być może siostra matki Jezusa) i Maria Magdalena - [Jan 19,25]
Oryginalny tekst nie zawiera znaków interpunkcyjnych, więc nie da się jednoznacznie stwierdzić czy pod krzyżem są tu wymienione cztery osoby (Maria – matka Jezusa, siostra matki Jezusa o nieznanym imieniu, Maria żona Kleofasa, Maria Magdalena), czy trzy osoby (Maria - matka Jezusa, siostra matki Jezusa o imieniu Maria, będąca żoną Kleofasa, Maria Magdalena)
Trudno przyjąć, że Maria, matka Jezusa, która ewidentnie była pod krzyżem [Jan 19,25], nie została wspomniana przez Ewangelistów Mateusza i Marka, którzy obok Marii Magdaleny opisują pod krzyżem Marię, matkę Jakuba i Józefa (Jozesa).
Można przypuszczać, że Maria – matka Jezusa i Maria matka Jakuba i Józefa (Jozesa), braci Jezusa [Mk 6,3] to ta sama osoba, a Jakub brat Pański [Gal 1,19] zwany również Jakubem Mniejszym [Mk 15,40] oraz Juda Jakubowy [Łuk. 6,14-16] i [Dz. Ap. 1,13] – to jej synowie.
Pod grobem Pana Jezusa także wymienione są dwie Marie:
- Maria Magdalena i druga Maria - [Mat. 27,61], [Mat 28,1]
- Maria Magdalena i Maria Jakubowa – [Mk 16,1]
- Maria Magdalena i Maria matka Jakuba – [Łuk. 24,10]
Najprawdopodobniej tu również Maria, matka Jakuba: to Maria – matka Jezusa.
Jakub Mniejszy [Mk 15,40] może więc być apostołem Jakubem, bratem Pańskim z Gal. 1,19.
Przydomek „Mniejszy” prawdopodobnie oznacza że Jakubem „Większym” był syn Zebedeusza, brat Jana – jeden z trzech najbliższych uczniów Jezusa [Łuk. 8, 49], [Łuk. 9, 28] [Mat. 26, 37].
We wczesnym kościele przywódczą rolę wydaje się pełnić apostoł Jakub, syn Zebedeusza, brat Jana, który jest pierwszym z liderów kościoła, na którego targnął się Herod [Dz. Ap. 12,1-3].
Po śmierci apostoła Jakuba [Dz. Ap. 12,2], syna Zebedeusza, brata Jana, przywódczą rolę wśród apostołów w Jerozolimie wydaje się pełnić Jakub (syn Alfeusza lub brat Pański [Gal. 1,19]), którego uwolniony z więzienia Piotr poleca wraz z braćmi powiadomić o swoim uwolnieniu [Dz. Ap. 12,17] i który podsumowuje całą długą dyskusję w czasie tzw. Soboru Jerozolimskiego i ogłasza ustalenia Soboru [Dz. Ap. 15, 13-21]. Treść ustaleń Soboru, którą ogłosił Jakub, zostaje później zawarta w liście, który zostaje wysłany do zborów jako decyzja podjęta przez Ducha Świętego, apostołów i starszych i zbór w Jerozolimie [Dz. Ap. 15, 28-29]
Nie może to być Jakub, syn Zebedeusza, brat Jana, gdyż ten już wtedy nie żyje. Najprawdopodobniej tym apostołem jest Jakub, syn Alfeusza, bądź Jakub, brat Pański [Gal 1,19].
Nie jest jednoznaczne, który z wyżej wymienionych Jakubów, jest autorem nowotestamentowego listu Jakuba
W Jak. 1,1, autor listu przedstawia się: „Jakub, sługa Boga i Pana Jezusa Chrystusa, pozdrawia dwanaście pokoleń, które żyją w rozproszeniu.”
Ponieważ Jakub, syn Zebedeusza zginął męczeńską śmiercią w dosyć wczesnym okresie istnienia kościoła chrześcijańskiego, bardziej prawdopodobne jest, że tym Jakubem, jest Jakub, brat Pański [Gal. 1,19], najprawdopodobniej ta sama osoba, zwana inaczej Jakubem Mniejszym [Mk 15,40].
Kiedy autor nowotestamentowego listu Judy, przedstawia się, wspomina że jest sługą (tak jak przedstawia się Jakub) i bratem Jakuba - Jud. 1 „ Juda, sługa Jezusa Chrystusa, a brat Jakuba, do powołanych, w Bogu Ojcu umiłowanych, a dla Jezusa Chrystusa zachowanych:”
Pozwala to sądzić, że autorem listu Jakuba, jest raczej Jakub brat Pański [Gal. 1,19], najprawdopodobniej ta sama osoba, zwana inaczej Jakubem Mniejszym [Mk 15,40].
Wersety biblijne
Mat. 10,2-4; Mk 3,16-19; Łuk. 6,14-16